Enerji içecekleri ile ilgili birçok soru alıyorum ve bu konu hakkında çokça şehir efsanesi mevcut. Bu sebeple enerji içecekleri hakkında etraflıca bir yazı yazmak istedim.
Bu yazıda enerji içeceği nedir sorusunun cevabından, enerji içeceklerinin içerdiği maddeler ve etkilerine, enerji içeceği zararlı mı sorusunun cevabından, enerji içeceği hakkında yapılmış araştırmalara kadar birçok konuya değineceğim.
Hatta ve hatta size sağlıklı bir enerji içeceği tarifi vereceğim. Heyecanlandırıcı değil mi?
Hazırsanız başlıyoruz!
Yazı İçeriği
Enerji içeceği nedir?
Enerji içeceği, mental ve fiziksel yeteneklerin bazılarını geliştirdiği iddia edilen, ergojenik olan/olmayan birçok maddenin kullanıldığı sıvı bileşimler olarak tanımlanabilir.
İddia ettiği olarak tanımladım çünkü yazının devamında bu iddiaları inceleyeceğim.
Enerji içecekleri zararlı mı?
Bu bölüme başlamadan önce benim hiçbir firma ile anlaşmalı olmadığımı bilmenizi isterim. Ne enerji içeceği ne de başka biri. Hiç bir şirketi korumaya çalışmıyor, sadece gerçekleri belirtiyorum.
Şimdiyse enerji içeceklerinin zararlarına gelelim. Madde bazlı olarak enerji içeceklerini yazının ilerleyen kısımlarında teker teker inceleyeceğim için şu an değerlendirmede bulunmuyorum. Ama bilmenizi istediğim bir husus var.
Yapay tüm bileşimlerde olduğu gibi enerji içeceklerinde de onaylamadığım birçok madde var. Bu maddeler uzun vadede ve doz aşımında size zarar verebilir. Kullanımını tavsiye etmemekle beraber enerji içeceklerinin hiçbir yerde ve hiçbir zamanda aşağıdaki gibi bir sonuca yol açmayacağını belirtmek isterim.
(Aşağıdaki video hassas kişiler ve çocuklar için uygun olmayabilir. İzlemeden önce tekrar düşünün.)
Youtube’de bu videoyla ilgili onlarca sonuç var ve bu sonuçlar 24 enerji içeceği içen adamın sonu gibi yanıltıcı başlığa sahip. Ama durum sanıldığından farklı. Bu vaka kaburgaları kırılan muhtemelen trafik kazası sonucu hastaneye gelen biri ve enerji içecekleri ile yakından uzaktan alakası yok.
Gördüğünüz üzere doğru tarafta olan düşünceler bile çoğu zaman çarpıtılmış ve doğrudan uzak oluyor. Yazmamın amacı da bu!
Sonuç olarak enerji içeceklerinin içinde yapay tatlandırıcı, kıvam arttırıcı ve diğer performans içerikli birçok madde var ve bunlar sağlıklı yaşam için kabul edilebilir şeyler değil. Ama çoğu zaman (hastalık ve doz aşımı olmadıkça) enerji içecekleri sizi öldürmez.
Tabi enerji içeceği olarak lanse edilip, cinsel gücü arttıcı yönleri olduğu bahsedilen yada aşırı performans artışı vadeden ürünler sizi öldürebilir. Zira bu içeceklerin içine yasaklı veya zararlı bileşikler olabiliyor. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bu konuda sık sık yayın yapmakta.
Bu yayınları ayrıca takip edip, bazen sizin için uyarılarda bulunduğum sosyal medya hesaplarıma takip et sayfasından rahatlıkla ulaşabilirsiniz.
Enerji içeceklerinin içinde ne var?
Neredeyse bütün enerji içeceklerini ve içeriklerini inceledim. Gelin size enerji içeceklerinin aslında nelere sahip olduğunu açıklayayım.
Taurin: Hücre glikoz işlenmesinde görev aldığı iddia edilen taurin hakkında çeşitli hayvan deneyleri mevcut. Önemli bir destek maddesi olduğu iddia edilse de taurin hakkında şu an elimizde yeterli veri yok.
Kafein: Metabolizma hızını ve yağ yakımını hızlandırdığını bildiğimiz kafein ayrıca mental olarak odaklanma gücünü arttırır. Ayrıca kafeinin egzersiz performansını arttırdığı yönünde araştırmalar mevcut.
Yerba mate: Kafein ve teofilin gibi iki önemli stimülan içeren yerba mate etki bakımından kafeine benzer. Ama ne yazık ki yerba mate hakkında elimizde kafein kadar çok araştırma yok.
Yohimbin: Yüksek afrodizyak ve düşük sitümülan etkisi olan alkaloid türevi bu madde de metabolizma konusunda kafeine benzer etkiler oluşturuyor.
Guarana: Kafein içeriği olan ve kafein gibi davranan bir madde daha. Ne yazık ki doz konusunda diğerleri gibi araştırma yok.
Enerji içeceklerinin çoğunda bu etken maddeler bulunmakta. Tabi bazı markalarda bazı maddeler eksik yada farklı. Ama etken maddeler arasından en önemlilerini sizin için sıraladım.
Burada dikkatimi çeken şey ise çoğu maddenin stimülan (aktive edici) özelliklerinin olması ve doz konusunda araştırmaların olmaması. Bu hususta tehlike kendisini göstermeye başlıyor. Çünkü kaç tane enerji içeceği içerseniz yada ne ile birleşirse tehlikeli olacağını bilmiyorsunuz.
Tek başına basit ve zararsız bileşikler olduğu için dikkat çekmeyen bu maddelerin beraber bir içecek içerisinde bulunduğunda ve sinerji oluşturduğunda durumun ne olduğunu kimse ön görmüyor.
Yukarıda sıraladığım etken maddeler dışında enerji içeceklerinde sitrik asit, malik asit, pektin, dekstroz, B vitaminleri ve renklendirici maddeler bulunmakta.
Çoğunu günlük hayatta doğal olmayan yollardan tüketmenizi önermeyeceğim. Ama bu maddeler de akut etkiler bakımından ölüme sebep olmayacaktır.
Egzersiz performansı ve enerji içecekleri
Spordan önce enerji içeceği egzersiz performansına katkı sağlar mı? sorusunu sık sık soruyor olabilirsiniz. Gelin araştırmaları inceleyelim.
Araştırma 1
Onbeş fiziksel aktif genç üzerinde yapılan araştırmada enerji içeceğinin egzersiz performansı ve kas dayanıklılığı üzerindeki etkileri araştırılmış. Kilo başına 2 mg kafein alacak şekilde enerji içeceği tüketen ve plasebo içeceği tüketen iki farklı grup arasında egzersiz performansı wingate testi ile kas dayanıklılığı ise bench press ile değerlendirilmiş.
Sonuç olarak enerji içeceklerinin bench press tekrar sayısını %6 arttırdığı, egzersiz performansını değiştirmediği görülmüş.
Buna benzer birçok araştırmayı inceledim ve size sadece bir tanesini ilettim.
Burada kesinlikle egzersiz öncesi enerji içeceği tüketmeniz gerektiğini ifade etmiyorum. Zira bu kadar yoğun sitimülan altında egzersiz yapmak koşula bağlı olarak bedeninizi kötü etkileyebilir.
Ayrıca performansınızı tükettiğiniz enerji içeceğine bağlı olarak arttırmak uzun vadede çoğu zaman size fayda sağlamayacaktır.
Sonuç olarak araştırmalar enerji içeceğinin
- Ağırlık kaldırma ve tekrar performansını arttırdığını,
- Yüksek yoğunluklu kardiyo egzersiz performansını değiştirmediğini,
ve çevikliğe etki etmediğini gösteriyor.
Unutmadan enerji içecekleri ile sporcu içeceklerini karıştırmamalısınız. Eğer sporcu içecekleri ile ilgili bilgi almak isterseniz sporcu içecekleri rehberimi inceleyebilirsiniz. Ayrıca rehber içerisinde evde hazırlayabileceğiniz bir sporcu içeceği tarifi var.
Kilo verme ve enerji içecekleri
Enerji içeceklerinin metabolizma hızını arttırdığı ve dolaylı yoldan termojenik etki yaptığı sık sık iddia edilmekte. Gelin ne kadar doğru ve diyette ne kadar kullanışlı olduğunu bir araştırma ile görelim.
Araştırma 1
Fazla kilolu ve genç 30 kadın ve 30 erkek üzerinde termojenik bileşiklerin yağ yakımına etkisi 28 gün boyunca araştırılmış.
28 gün boyunca kalorisiz termojenik yağ yakıcı tüketen ve düşük kalorili diyet uygulan ilk grubun 28 gün boyunca plasebo sıvısı tüketen ve düşük kalorili diyet uygulayan ikinci gruba göre daha fazla
- Enerji açığı oluştuğu,
- Kanda lipoliz (yağ yakımı) markeri oluştuğu
- Daha fazla yağ yaktığı
görülmüş. Burada neden enerji içecekleri konusunda termojenik yağ yakıcılar ile yapılmış bir araştırmayı sunduğumu merak edebilirsiniz.
Sebep gayet açık. Araştırmada kullanılan termojenik sıvı kafein, yeşil çay ekstraktı, taurin, guarana içeriyor ve bu çoğu enerji içeceği bileşimi ile aynı.
Sonuç olarak kronik enerji içeceği tüketimi düşük kalorili diyetle ile beraber yağ yakımını ve kilo verme hıznı arttırabilir. Ama bu durumu hiçbir araştırma uzun vadeli incelememiş.
Yukarıda verdiğim araştırmada enerji içeceklerinin yağ yakımı arttırabileceğini görmüş olsak bile kullanılan kafein, guarana, taurin ve yeşil çay ekstraktı doğal olmayan enerji içecekleri yerine doğal olan yollardan alınabilir. Ayrıca birçok enerji içeceğinin içerisinde basit şeker bulunuyor.
Ayrıca “şekersiz enerji içeceği tüketebilirim” diyorsanız basit şeker içermeyen tatlandırıcılı enerji içecekleri de uzun süreçte kilo verme sürecini baltalayabileceğini hatırlatayım. Bu konu hakkında yazdığım diyette light içecek mi su mu tüketmeli? adlı yazımı okuyabilirsiniz.
Doğal enerji içeceği tarifi
Enerji içeceklerinin hem egzersiz hemde kilo verme üzerine olumlu etkileri var. Bunu inkar etmeyeceğim. Ama bu zayıf etkileri ile beraber tüketeceğiniz enerji içecekleri size basit şeker, tatlandırıcı, bir sürü renklendirici ve kıvam arttırıcının vücudunuza girmesine sebep oluyor.
Bunun önüne geçmek için size her zaman hazırlayabileceğiniz doğal enerji içeceği tarifi vermek istiyorum. Egzersiz öncesi kendime sık hazırladığım bu tarifi denemenizi öneririm.
Malzemeler
- Yarım bardak demlenmiş yeşil çay,
- Yarım greyfurt suyu
- 2 çay kaşığı bal
- Çeyrek çay kaşığı deniz tuzu
- 1 çay kaşığı rendelenmiş zencefil
- İstediğiniz kadar su
Yeşil çay önce demlenir, sonra soğutulur. Deniz tuzu, bal ve zencefil karıştırılarak çaya eklenir. Ardından taze greyfurt suyu sıkılarak eklenir ve istenilen miktarda su ile hemen tüketilir.
Dikkat etmeniz gereken şey zencefili 1 çay kaşığından fazla kullanmamak ve karışımı hemen tüketmek. Eğer bu içeriklerden bir tanesine veya daha fazlasına alerjiniz olduğunu düşünüyorsanız lütfen tüketmeyin.
Sonuç olarak
- Enerji içecekleri içerdiği birçok madde ile sağlıklı yaşam açısından pek umut verici durmuyor. Bununla beraber çoğu zaman hiçbir enerji içeceği sizi öldürmez.
- Enerji içecekleri tatlandırıcı, renklendirici ve diğer kıvam arttırıcılar ile birleştirilmiş çeşitli ergojenik bileşiklerdir. Mucizevi bileşikler değildir. Normalde yapamayacağınız şeyleri yaptırmaz.
- Zayıflama ve egzersiz performansı konusunda faydası olabilecek olan bu bileşimleri vereceği etkileri evde yapacağınız karışımlar ile de sağlayabilirsiniz.
