Sağlık artık gereklilik değil bir takıntı. Bu takıntının sonuçlarından biri de tabi ki daha iyisi için yeni yöntem arayışı. Son zamanlarda bu arayışın sonuçlarından biri de detoks.
Bu yazıda detoks nedir? sorusundan detoks hakkındaki gerçeklere, detoks işe yarar mı? sorusundan detoks tiplerine kadar birçok konuda yaptığım açıklamaları bulacaksınız.
Hazırsanız başlıyoruz.
Yazı İçeriği
Detoks nedir?
Detoks, detoksifikasyon kelimesinin kısaltılmış bir hali.
Anlam olarak vücut için zararlı maddelerden (toksinlerden) arınma olarak ifade edilebilir.
Alternatif ve modern tıpta belirli yöntemler aracılığı ile detoksa başvurulduğu biliyoruz.
Modern tıptaki detoks sistemleri hastane veya klinik şartlarında yapılan ciddi işlemlerdir.
Toksin nedir?
Tanım olarak yaşayan hücrelere zararlı daha doğru tanımla “zehirli” olan maddelere verilen isimdir. Geçen zamanla bu toksinlerin kaynakları da artıyor. Şimdilik en önemli toksinler
- Ağır metaller,
- Pestisitler (tarım ilaçları),
- BPA (plastik ürünlerinde sık rastlanır),
olarak sıralanabilir. ABD’de bulunan CDC (Centers for Disease Control and Prevention – Hastalık kontrol ve önleme merkezi) tam 212 adet toksin listelemiştir.
Peki bu toksinlerden temizlenmeye ihtiyacınız var mı? Vücudunuz gerçekten yardıma ihtiyaç duyuyor mu? asıl sorular bunlar.
Temizlenmeye ihtiyacınız var mı?
Toksinlerin zararları genel olarak birikim ile ortaya çıkar. Yani süreç içinde yavaş yavaş alınan ve atılamayan toksinler vücutta hücre ve organ düzeyinde zarar oluşturup sizi etkiler. Vücudunda bu duruma karşı aldığı bazı önlemler var.
Bu önlemlerden en önemlisi karaciğer. Alkol parçalanmasında olduğu gibi kanda bulunan ve kana geçen bütün maddeler mutlaka karaciğere uğrar. Geçişte maddelerin yapısı değiştirilir yada çözünebilir hale getirilerek dışkı, ter veya idrar yoluyla atılmaya çalışılır.
Bu sistem vücudunuzda “atılabilen” toksinlerin ortadan kaldırılabilmesi için en verimli ve tek yol.
Vücutta atılamayan veya çok az miktarda (kayda değer olmayan) atılan bazı toksinler bulunmakta. En önemli örneklerden biri bu konuda ağır metaller olacak.
Bu konudaki en önemli örneklerden biri göz önünde olan Vedat Milor. Kendisi çok fazla balık tükettiğinden vücudunda biriken civa böyle bir sinir hasarı oluştmasına sebep olmuş.
Atılım için dönüştürülen veya atılıma uygun olan toksinler idrar yoluyla böbrekten süzülerek, dışkıya geçerek veya ter ile atılıyor. Asıl soru burada ortaya çıkıyor. Bu toksinler alternatif tıpta kullanılan ve şuan çok revaçta olan detoks yöntemleri ile atılabilir mi?
Detoks işe yarıyor mu?
Yazının en önemli başlığına geldiniz. Şimdi sakin olun ve iyi dinleyin. Söylediklerim size yıllardır gazetelerin, internet sitelerinin ve reklam sektörünün öğrettiklerinden tamamen farklı. Bunun farkındayım ama doğrular bunlar!
Detoks kelimesinin iki farklı yüzü var. Bir tanesi profesyoneller tarafından hastane şartlarında veya doktor kontrolünde yapılan ve medikal sebeplere bağlı detoks. Bağımlılıkların tedavisinde ve ağır metallerin oluşturduğu zehirlenmelerde yapılan detokslar buna örnek verilebilir.
Detoks kelimesinin diğer yüzü ise meslek edinemeyen “uzmanların”, para kazanma hırsı ile yanan girişimcilerin kullandığı yüz. Meyve/sebze suları, gazetelerde boy boy çıkan beslenme programları (tabi ki detoks uzmanları tarafından hazırlanan :)), bağırsak temizlikleri, çaylar bu tuzaklardan sadece birkaçı.
Edzart Ernst adlı meslektaşım bu yazıyı yazmadan çok önce detoks hakkında benzer bir cümle kurmuş. “İki tip detoks var. Birine saygı duyulabilirken diğerine duyulmaz.” Benzer bir cümleyi yazıyı yazarken istemsizce kurdum.
Meyve/sebze suları
Renkli meyve ve sebzeler, seramik sıkacaklar ile sıkılıyor. Daha iyisi soğuk pres ile suyu çıkartılıyor. Pazarlama harikası olacak şekilde paketleniyor ve kullanıcılara vücutlarındaki toksinleri temizleyeceği iddiasıyla satılıyor.
Peki ağızdan diğer besinler gibi girip, diğerleri gibi bağırsaklardan geçerek çıkan bu meyve/sebze suları diğer besinlerden farklı olarak nasıl toksinleri temizler?
Soruyu bu şekilde sorduğunuz zaman meyve/sebze sularının toksinleri temizleme yetisinin olmadığı cevabını kendiliğinden verebiliyorsunuz. Bu suların sizi toksinlerden temizleyebileceği fikri ise sadece bilinçaltınızın bir oyunu. Sağlıklı olarak bildiğiniz bu besinlerin suyunun mucizevi olduğunu düşünmeniz buna sebep oluyor. Ama maalesef.
Bilimsel kanıt: Meyve/sebze sularının toksin atılımını arttırdığını gösteren bilimsel bir çalışma ve dayanak yok.
Sıkılmış meyve ve sebze suları ile kısa süreli yapılan juicing ve juice cleanse ile ilgili ayrıntılı bilgiyi juicing ve juice cleanse rehberinde bulabilirsiniz.
Bağırsak temizlikleri
Yine bilinçaltınız manipüle ediliyor. Bağırsak dışkının işlendiği ve geçtiği organ olması sebebiyle her zaman kir ile eş değer tutuldu. Bu sebeple toksinlerin atılması için bilinciniz onu muazzam bir aday olarak ortaya koyuyor. Ama gerçek farklı.
Toksinleri bağırsak temizliği yaparak atamazsınız!
Bunun sebebi toksinlerin tüm vücuda dağılmış olması ve atılması için işlenmesinin gerekmesi. Yani yapacağınız bağırsak temizliği sadece dışkılama düzeninizi değiştirir. Sürekli yapamayacağınızı düşünürseniz faydasının olduğunu beklememelisiniz.
Bilimsel kanıt: Lavman ve diğer laksatifler ile bağırsak temizliğinin toksin atılımına olumlu etkisi ile ilgili bir araştırma yoktur.
Bir hekim olarak gerekli olmadıkça bağırsak temizliğinin yoğun mineral ve sıvı kaybına sebep olduğunu, faydadan çok zarara sebep olduğunu belirtmek isterim. Çünkü bu işlemler sırasında bağırsakta bulunan ve içeriğinin tekrardan emilmesi için bekleyen feçes hızlı bir biçimde atılır ve vücut bundan faydalanamaz.
Birkaç sefer bu işlemin tekrarlanması kaybın aşırı düzeye ulaşmasına sebep olur.
Detoks diyetleri ve çayları
Yağ yakmak ve yağ yakarken birikmiş toksinleri atma amaçlı diyet programları oluşturan ve çay öneren bir “uzman” güruhu var. Bu güruh, bilimsel olarak dayanağı olmayan bir yöntemin uzmanı olarak gerçekten muazzam bir iş yapıyorlar.
Sonuç olarak yağ yakımı ile toksin atılımı ve çay içerek toksinlerden temizlenmenin hiçbir bilimsel dayanağı yok. Yukarıda açıkladığım mekanizmalar burada da geçerli zira.
Genel olarak aç kalarak (ki bu açlık genelde birkaç gün oluyor) ve diüretik (sıvı atan) etkili çaylardan yapılan bu sözde detoksların psikolojinizi tatmin etmekten başka bir şeye yaramadığını tekrardan belirteyim.
Detoks ile ilgili sık sorulan sorular
İşe yarayan detoks yöntemi var mı?
Var, şelasyon bu konuda etkili. Belirli ajanlar ile toksinleri bağlayarak etkisiz hale getirmeye ve vücuttan atmaya yarayan bir müdahale. Genelde zehirlenmelerde uygulanıyor. Bunu evde yapmanız tabi ki mümkün değil.
Detoks işe yaramıyorsa ne yapacağım?
Sağlıklı beslenmeyi deneyebilirsiniz. Zira biriken ağır metali atmak imkansız düzeyinde zor olmakla beraber yeni ağır metal ve diğer toksinleri almamaya dikkat etmek oldukça kolay. Bu sebeple sağlıklı beslenmeyi öğrenmeniz en doğrusu.
İnternette bir detoks ürünü gördüm ve işe yarıyormuş. Alayım mı?
Alma. Eğer işe yarasaydı şuan üretici firma bir öğün yemekten daha ucuz bir fiyata o ürünü satmak yerine kaç tane para sayma makinesi alacağını hesaplıyor olurdu. Çünkü modern tıbbın böyle bir yönteme biçebileceği bir değer yok! Ayrıca tekrarlamak istiyorum bu yöntemlerin kanıtlanmış bilimsel bir faydası yok.
Ne zararı var? Ben detoks yapmak istiyorum!
Uzun süre aç kalmak bağışıklık sistemine zarar verir, hormonal düzenini bozar ve seni kilo vermeye daha meyilli biri yapar. Meyve/sebze sularını tükettiğin zaman fazla vitamin almış olma riskin var. Ayrıca meyve suyunu fazla tüketirsen aldığın fruktoz faydadan çok zarar oluşturacaktır. Bu meyve ve sebzenin üretiminde kullanılan tarım ilaçları sebebiyle alacağın yoğun toksinden bahsetmeme gerek yok sanırım.
Sonuç olarak detoks sağlığın için faydalı bir şey değil. Çünkü kelime anlamını karşılayan bir etkisi yok.
