Diyabetik ayak , diyabet hastalarının sakat kalmasına neden olan sebeplerin başında gelmektedir. Ülkemizde diyabet hastalarının hayatları boyunca diyabetik ayağa sahip olma olasılığı %50’dir. Bu kadar sık yaşanan bir sorun olan diyabetik ayağı sizin için yakından inceledik.

Diyabetik ayak sebeplerine değindiğimiz bu yazıda ayrıca diyabet hastalarının ayak bakımını nasıl yapmaları gerektiğine dair bilgilerde bulacaksınız.

Diyabetik ayak neden olur?

Diyabet hastalarında diyabetik ayak oluşumu iki mekanizma ile açıklanmaktadır.

Damar problemleri

Diyabet hastalarında ateroskleroz (damar sertliği) sık görülen bir problemdir. Yüksek kan şekeri ve kontrolsüz kan kolesterol düzeyleri ile sertleşen ve daralan damarlar devamında bulunan dokulara yeterli miktarda kan iletilmesini engeller.

Azalan doku kanlanması dokularda yara oluşumunu kolaylaştırmakta oluşan yaraların daha geç iyileşmesine sebep olmakta ve sinir hasarı oluşumuna ortam hazırlamaktadır. Ayrıca yürürken hissettiğiniz kas ağrıları ayağınızın yeteri kadar beslenemediğinin habercisidir.

Sinir hasarı

Kontrolsüz kan şekeri sinir dokularını yoğun bir biçimde etkiler. Tıp dilinde nöropati olarak adlandırılan sinir hasarı , hastaların zamanla duyu ve hareket kabiliyetinin bozulmasına yol açar.

Duyu kaybı ile beraber çıplak ayak ile yürürken bile çorap giyilmiş ya da pamuk üzerinde yürünüyor hissi oluşur. Yaşanan bu duyu ve hareket kaybı ayakların uygunsuz pozisyonda durması ve pozisyona bağlı olarak oluşan basınç noktalarında meydana gelen yaraların hissedilmemesine ve ilerlemesine sebep olur.

Diyabetik ayak için risk oluşturan faktörler

  • Uygunsuz kan şekeri (kontrol edilemeyen kan şekeri),
  • Sigara alışkanlığı,
  • Yanlış ayakkabı seçimi,
  • Çıplak ayak ile dolaşma alışkanlığı (özellikle sert zeminlerde),
  • Daha önce oluşmuş olan ayak yarası,
  • Nöropati (sinir hasarı) varlığı,
  • Ateroskleroz (damar sertliği) varlığı,
  • Ayak bakımı alışkanlığının olmaması,
  • Yaşlı hasta,
  • Görme bozukluğu,

olarak sıralanabilir.

Ne zaman doktora başvurmalısınız?

Diyabetik hastaları düzenli olarak ayak muayenesine ihtiyaç duyarlar. Tip 1 diyabet hastalığı tanısı koyulduğunda ve tanıdan 3 sene sonra her sene bir kez , Tip 2 diyabet tanısı koyulduğunda ve tanıdan 1 sene sonra senede bir kere ayak muayenesi yapılmalıdır.

Bunun dışında diyabet hastalarını alarma geçirecek ve acil olarak doktora başvurmasına sebep olacak semptomlar (bulgular) şu şekilde:

  • Ayakta ya da tırnakta enfeksiyon (özellikle mantar enfeksiyonu),
  • Tırnak batması,
  • Nasır oluşumu,
  • Ayak derisinde oluşan kesik, çatlak ve yaralar,
  • Ayakta hissizlik ve renk değişimi (morarma),
  • Tırnak büyümesinde anormallik (derinin içine doğru büyüyen tırnak),
  • Ayak sıcaklığında artış ve ayak anatomisinde (yapı) değişiklikler,

Bu bulgulardan herhangi birini yaşıyorsanız en kısa sürede doktorunuza danışın.

Diyabetik ayak nasıl önlenir? Diyabet hastalarında ayak bakımı prensipleri

Diyabet hastalarının en sık hastaneye yatış sebeplerinden biri olan diyabetik ayak dikkatli bir bakım ve kontrollü kan şekeri düzeyleri ile önlenebilir. Bu hususta dikkat etmeniz gereken noktalara aşağıda değindik.

  • Ayaklarınızı her gün ılık su ile 2 dakikadan fazla olmayacak şekilde yıkayın. Ayaklarınızı -özellikle parmak aralarını- iyice kurulayın.
  • Ayaklarınızı nemlendirmek için önerilen losyonları kullanabilirsiniz. Parmak araları için losyon yerine pudra kullanın.
  • Tırnaklarınızı düzenli olarak düz bir biçimde kesin. Nasır ve batan tırnaklara uzman hekim müdahale etmelidir.
  • Her gün temiz çorap giyinin ( tercihen pamuklu ). Çoraplarınız dar olmamalı , ayağınızı rahatsız etmemelidir.
  • Ayağınıza uygun ayakkabılar seçin. Küçük , büyük numaralı ayakkabılar kesinlikle tercih edilmemelidir.
  • Ayakkabınızı kuru ve ılık tutun.
  • Hiçbir zaman çıplak ayak ile dolaşmayın.
  • Her gün ayaklarınızı kontrol edin. Ayağınızın göremediğiniz bölgelerini es geçmeyin. Ayna kullanarak kontrol edin.
  • Ayaklarınızı ısı kaynağına doğrudan yaklaştırmayın. Dolaylı olarak ısıtmayı deneyin . Ayaklarınızı sıcak değil ılık tutun.
  • Ayaklarınızda bulunan nasırları, su kabarcıklarını ya da herhangi bir dokuyu kesmeyin .