Koenzim Q10 Rehberi: Nedir? Ne İşe Yarar?

Uzun zamandır koenzim q10 ile ilgili birçok soru alıyorum. Bu sorular ile beraber sizlere bir rehber hazırlamak için sonuçlarını beklediğim birkaç çalışma vardı. Nihayetinde çalışmalar sonuçlandı ve artık koenzim q10 ile ilgili güzel bir rehber hazırlayabilirim.

Aslında koenzim q10 birçok sözde uzmanın “her şeye iyi gelir” grubunda ve bunu çekinmeden söylüyorlar. Bu sebeple birçok konuya değinmem gerektiğinden yazı biraz uzun olabilir. Hatta muhtemelen öyle olacak, ama değecek; emin olun.

Bu yazıda koenzim q10 nedir? sorusundan, koenzim q10 ne işe yarar? sorusuna, koenzim q10 nasıl kullanılır? sorusundan, koenzim q10 fayda ve zararlarına kadar birçok konuya değinecek, soruları cevaplayacağım.

Hazırsanız başlıyoruz!

Koenzim Q10 nedir?

Koenzim q10 yapısı sebebiyle çoğu zaman pseudovitamin yani “sahte vitamin” olarak adlandırılır. Hücrenin enerji üretim merkezi olan mitokondride elektron taşıma zincirinde görev alır ve ATP üretimine yardım eder.

ATP terimi size yabancı gelmiş olabilir. Basitçe sanırım şöyle açıklayabilirim.

Vücudunuzun kullandığı enerjinin %95’e yakını ATP’lerden karşılanır. Dolayısıyla koenzim q10 neredeyse tüm enerjinizin üretilmesine yardım eder.

Bu sebeple yaşamanız için mutlaka gerekli olan koenzim q10 birçok besinde ciddi miktarlarda bulunur. Küçük miktarların bedeniniz için yetmesi, dışarıdan alınmadığı zamanlarda bile hayatta kalmanızı sağlar.

Ama varlığı, yaşamın devamı için kesinlikle gereklidir.

Ayrıca koenzim q10 yüksek ısıya dayanıklı değildir. Bu sebeple özellikle kaynatma ve kızartma sırasında ciddi kayıplar görülür.

Bir diğer özelliği ise koenzim q10’in lipofilik yani yağda çözünen bir yapıya sahiptir. Bu sebeple yağlardan zengin bir besin ile tüketildiğinde daha iyi taşınır ve iletilir.

Buraya kadar keyifsiz birçok teorik bilgi ile kafanızı doldurmuş olabilirim. Çok daha fazlası var ama bu kadarı, konuyu anlamanız ve koenzim q10 supplementi hakkında doğru karar verebilmeniz için gerekli.

Keyifli kısma yani koenzim q10’in kullanımına geliyoruz!

Koenzim Q10 ne işe yarar?

Koenzim q10 ile ilgili açıklanacak çok fazla mekanizma var. Zira neredeyse tüm sağlıklı yaşam elemanlarını koenzim q10 düzeyleri ile ilişkilendiren bir çalışma görmeniz mümkün. Bunların bazıları gerçekten iyi dizayn edilmiş ve olumlu sonuç veriyorken, bazıları benim gözümde sınıfta kaldı.

Size sadece sınıfı geçen konular, iddiaları ve etkileri sıralayacağım. Koenzim q10’in dünyasına açılmaya hazır mısınız?

Cevabınız evet ise okumaya devam edin!

Koenzim Q10 ve uzun yaşam

Yaşam süresini uzatma çok büyük bir iddia. Zira birçok mekanizma ile kontrol edilen, genetiğin işin odak noktasında olduğu bir konu, yaşam süresi. Bu sebeple hiçbir supplementin şuanda direkt olarak yaşam süresini uzattığını söyleyemem.

Bunun yanında koenzim q10 yaşam süresini uzatma hususunda ciddi şekilde öne çıkıyor. Hayvan çalışmalarında farklı mekanizmalar ile hücre düzeyinde koenzim q10 yoğunluğunun arttırılmasının dolaylı yoldan yaşam süresini uzattığını gösteren çalışmalar var.

Durum böyle olunca, koenzim q10’in yaşam süresini uzatmak için çaba harcayan bireyler tarafından tercih edilmesi olası bir durum.

Benim önerim ise şuan için duruma fazla pozitif yaklaşmamanız ve ciddi yatırım yapmamanız yönünde. Ama eğer uzun yaşama amacına hizmet eden bir supplement kullanmak istiyorsanız bunlardan biri koenzim q10 olabilir.

Koenzim Q10 ile kalp hastalıkları

Sonuçlanmasını beklediğim araştırmalardan bazıları koenzim q10’in kalp yetmezliği üzerine etkisini gösteriyordu. Aslında sonuçlar inanılmaz derecede olumlu.

Aslında mantık oldukça basit. Kalp gibi yoğun şekilde çalışan ve ciddi şekilde enerji üreten-tüketen bir yapıdan bahsediyoruz. Bu yapı enerji üretim mekanizmasında görev alan koenzim q10’den oldukça zengin. Dolayısı ile kan koenzim q10 düzeylerinden doğrudan etkileniyor.

Güzel bir araştırma ile konuya daha fazla açıklık getireceğimi düşünüyorum.

Araştırma 1

Çalışma 420 katılımcı (ortalama yaş 62.3, kardiyovasküler hastalığı olan) üzerinde yapılıyor. Katılımcılar ikiye bölünüyor ve ilk gruba günde 100 mg koenzim q10 üç kere veriliyor. Diğer gruba ise aynı görünümdeki placebo günde üç kere veriliyor.

Katılımcılar iki sene boyunca inceleniyor. İki senenin sonunda,

• Koenzim q10 almayan hastalar, alan hastalara göre daha fazla kardiyovasküler olay yaşamış (%16 versus %9),
• Tüm hastalıklardan ölüm olayları ise koenzim q10 almayan hastalarda, alan hastalara göre daha fazla bulunmuş (%18 versus %10),

Sonuç olarak özellikle altta yatan kalp damar hastalığı olanlarda koenzim q10 kullanımı tekrardan kardiyovasküler olay yaşanma riskini azaltır.

Ayrıca kalp damar hastalıklarında sık kullanılan, kan kolesterolünü düşürmeye yardım eden statinler kan koenzim q10 düzeylerini ciddi şekilde düşürür. Bu sebeple statin kullanan bireylerde kalp damar sağlığını daha fazla korumak için koenzim q10 takviyesini kesinlikle tavsiye ediyorum.

Bununla beraber birçok kronik hastalığa neden olan hipertansif hastalarda koenzim q10 oldukça mantıklı bir tercih olarak görülüyor. Zira damar genişlemesine yardım eden nitrik oksit aktivitesini korumaya yardım eden koenzim q10 kontrolsüz hipertansiyon hastalarında ortalama tansiyonu düşürebilir.

Koenzim Q10 ile egzersiz performansı

Koenzim q10 ve egzersiz performansı ilişkisi hakkında sık soru aldığım için bu başlığa konu içinde özellikle yer vermek istedim. Sanılanın aksine koenzim q10 kısa ve patlayıcı güç gerektiren egzersizlerde performansı arttırmıyor.

Burada düşünülebilecek mantıklı bir etki mekanizması yok zira.

Bununla beraber yaşlı popülasyonda (65+) ve ultra uzun egzersiz disiplinlerine sahip (maraton, ironman gibi) sporcularda tükenme süresini uzattığı gösterilmekte. Ayrıca koenzim q10’in antioksidan kapasitesi ile salınan süperoksit moleküllerini uzaklaştırmak için kullanılabilir.

Sonuç olarak direkt olarak sporcuların performansına ciddi etki etmeyecek koenzim q10 supplementasyonu doğru alanda kullanıldığında minimal fayda sağlayabilir.

Koenzim Q10 ve kronik yorgunluk, fibromiyalji

Sebebi bilinmeyen ve sürekli yorgunluk çeken birçok kişi tanıdığınıza eminim. Bu tip sorunlar ciddi şikayet oluşturmadıkları için varlık ile yokluk arasındaki pencereden tanık olduğuz problemlerden biri. Ama kesinlikle irdelenmesi gereken ve “sendrom” olarak kategorize edilen bir durum.

Bu konuda yapılan birçok araştırma olmasına rağmen benim en çok dikkatimi çeken kronik yorgunluk sendromuna sahip kişilerin koenzim q10 supplementasyonuna tepkisiydi. Çünkü yapılan bir araştırmada koenzim q10 kullanan kişilerin %69’u yorgunluk belirtilerinde azalma tarifliyor.

Tabi ki subjektif bir araştırma olsa da özellikle tanı koyulamamış vakalarda güvenle tercih edilebilir.

Asıl konu ise fibromiyalji. Çünkü tanısı kadar tedavisi zor olan bir hastalık ve kadınlarda sık görülüyor. Gördüğüm bütün fibromiyalji hastaları neredeyse tüm çözüm önerilerini denemiş olarak benden fikir alıyor.

Tek bir sorun olmadığı için çoğu zaman tek bir çözüm önerisi faydasız kalıyor zira. Burada kesinlikle birden fazla bölümün birden fazla tedavi ile birbirine destek olması gerekli. İşte koenzim q10 bu tedavilerden birisi.

Kalp damar hastalıklarına bağlı görülen ağrılar yine fibromiyalji sınıfına sokulabiliyor. Bu sınıftaki tüm ağrılarda koenzim q10’in ciddi faydaları görülmüş. Bu sebeple kalp damar hastalıklarında görülen kronik kas/eklem ağrılarında tercih edilecek ilk supplement koenzim q10.

Çünkü yapılan araştırmalarda fibromiyalji çeken hastalarda koenzim q10 kullanımını takiben geçen üç ayda şikayetlerin azaldığı rapor ediliyor. Bu oldukça umut verici bir durum.

Doğal koenzim Q10 kaynakları

Koenzim q10 almak için sadece supplementlere bağımlı değilsiniz. Bazı besinler koenzim q10 açısından oldukça zengin. Aşağıdaki tabloyu incelemeniz besin seçme açısından yardımcı olacaktır.

Koenzim Q10 kullanmalı mıyım?

Göreceğiniz üzere koenzim q10’in kozmetik haricinde kullanılabileceği birçok alan var. Burada kullanım gerekliliğini belirlemek ise esas problemi oluşturuyor. Çünkü işlediğim gereksinimlerin neredeyse tamamı tıbbi olarak bir tanı gerektiriyor.

Durum böyle olunca gereksiz koenzim q10 kullanımını tek başına ve hiçbir ihtiyaç olmaksızın yapmak, muhtemel israfa neden olacaktır.

Ayrıca koenzim q10 bazı durumlarda dikkatli kullanım gerektirebilir.

• Kan sulandırıcı özelliği olan warfarin’in etkinliğini azaltabilir.
• Bazı kişilerde karaciğer enzim yüksekliği, yorgunluk ve ışığa hassasiyet gibi aşırı duyarlılık reaksiyonları görülebilir.

Sonuç olarak koenzim q10 kullanımı kesinlikle hekim tavsiyesinde ve uygun durumda yapılmalı.

Koenzim Q10 ne kadar ve nasıl kullanılır?

Koenzim q10 açısından geniş bir doz aralığı olmasına rağmen güvenli ve etkin tedavi çoğu zaman üç parçaya bölünmüş ve her seferinde 100 mg alımdır. Bu alımı yemeklerden 30 dakika önce tüketmek en doğru yöntem olacaktır.

Ayrıca birçok farklı besinin emilim konusunda etkileşimi olması sebebiyle alımın sadece su ile yapılmasını tavsiye ediyorum.

Koenzim Q10 zararlı mı?

Koenzim q10’in doz aralığı çok geniştir. Günlük 1000 mg’a kadar çıkılan dozlarda yan etki görülmemesine rağmen pratikte hiçbir zaman tavsiye etmiyorum.

Ayrıca birçok araştırma koenzim q10 kullanımını gebe ve bebek emziren kadınlar için tavsiye etmemekte.

Sonuç olarak koenzim q10 doğru kullanıldığında birçok hastalığın tedavisine yardım edebilir ve yaşlanma mekanizmalarını geciktirebilir. Ama kullanım her zaman hekim gözetimi ve tavsiyesi ile olmalı.