Vitamin ve minerallerin hayati önemini biliyoruz. Peki neden bu kadar önemliler ? Vitamin ve mineral nedir ? Neden ihtiyaç duyarız ? Bu gibi soruları sorduğunuzu duyar gibiyiz. Vitaminler ve mineraller hakkında her şey yazımızda bu sorularınızı cevap arayacağız.

Yazı İçeriği

Vitamin ve mineral nedir ?

Vitaminler vücudun normal ( fizyolojik ) işleyişini devam ettirmek için gerekli olan organik bileşiklerdir. Vitaminleri vücudumuz normal olarak sentezleyemez ( birkaç vitamin harici ) ve dolayısıyla bu bileşikleri dışarıdan diyet yolu ile almak zorunda kalırız. Vitaminler üç karakteristik özelliğe sahiptirler

  • Besinlerde doğal olarak küçük miktarlarda bulunurlar
  • Normal fizyolojik ( doğal ) fonksiyonlar ( büyüme , onarım , yaşam vb.. ) için gereklidirler
  • Yeterli miktarlarda alınmazlarsa rahatsızlıklara yol açarlar.

Vitaminler genel olarak yağda ve suda çözünme yeteneklerine göre ikiye ayrılırlar. Vitaminler vücutta işleyişi sağlamakla görevli enzimlerin daha hızlı ve etkili çalışmasını sağlayan koenzim görevini de üstlenirler. Normalde yıllarca süren bazı kimyasal reaksiyonlar vitaminlerin koenzim olarak görev alması ile saniyeler içinde gerçekleşir.

Organik yapıda olmayan ve vücutta vitaminlere benzer görevleri yerine getiren mineralleri ise mikro ve makro olarak iki başlık altında inceleyeceğiz.

Suda çözünen vitaminler

Yağda çözünen vitaminler

Makro mineraller

  • Kalsiyum
  • Fosfor
  • Potasyum
  • Magnezyum
  • Tuz ( sodyum klorür )

Mikro mineraller

  • Çinko
  • Bakır
  • Klor
  • Flor
  • İyot
  • Selenyum
  • Mangan
  • Molibden

Vitamin ve mineraler hakkında bilmeniz gerekenler

Uzun yıllar önce okyanus yolculuğu yapanlarda görülen skorbüt ( Vitamin C eksikliğinde oluşan hastalık ) birçok denizcinin hayatına mal olmuştu. Denizciler yeteri kadar karbonhidrat , yağ ve protein almalarına rağmen oluşan bu hastalık insanların dikkatini Vitamin C ‘ye çekmek için yeterli olmuştu.

Şuanda da toplumda durum çok farklı değil. Ülkemizde birçok çocuk ve yetişkin Kalsiyum , B12 , iyot başta olmak üzere birçok vitamin ya da minerali eksikliği yaşamakta.

Vitamin çözünürlüğü ve emilimi

Pasif emilen ve yağlar ile taşınan yağda çözünen vitaminler , vücuttaki yağ dokusunda depolanma özelliğine sahiptirler. Bu sebeple yağda çözünen vitaminlerin eksikliği uzun süre sonra ortaya çıkar. Düşük yağ içeren diyetler yağda çözünen vitaminlerin emilimini ve taşınmasını azaltır. Bu tip diyetleri uzun süre uygulamak yağda çözünen vitaminlerin eksikliğine yol açabilir.

Kanda özel taşıyıcılar ile taşınan , aktif ve pasif olarak emilen suda çözünen vitaminler depolanmazlar. Günlük olarak düzenli ve yeteri kadar alınmadığı takdirde kısa sürede eksikliklerinin belirtileri ortaya çıkar.

Mineral emilimi

Diyet ile beraber alınan mineraller iyon dengesine göre hücre içi veya dışında bulunurlar. Vücudumuzda birçok kilit rol üstlenen minerallerin emilimleri de beraber alındığı besinler ile değişir. Tahıllarda bulunan fitatlar , ıspanak gibi bitkilerde bulunan oksalat ve asit minerallerin emilimini engelleyebilir.

Özet ve öneriler

  • Vitaminler vücutta üretilemez ( Vitamin A ve D dışında , bu vitaminlerin öncülleri alındığı takdirde vücutta üretilebilir )
  • Kas kütlesinin arttırılması , yağ yakımı ve sağlıklı bir yaşam için diyet ya da supplementler ile mutlaka vitamin-mineral ihtiyacı karşılanmalıdır.
  • Zorunlu kalmadıkça ve doktor önerisi dışında kesinlikle ek olarak vitamin almayın. Bilinçsiz olarak vitamin kullanımı sırasında birçok yan etki ve doz aşımı vakası görüldü , görülmeye devam ediyor.
  • Regl olan kadınların diyetlerinde mutlaka demir içeren besinler bulunmalıdır. Genç kadınların büyük çoğunluğu demir eksikliği anemisinden şikayet ederler.
  • Vitamin D güneş ışınları ile üretilir. Sınırlı güneş maruziyeti bulunan yerlerde ve şartlarda ( kapalı giyinme , kapalı hava vb.. ) doktorunuza Vitamin D takviyesi hakkında danışın.
  • Kırmızı kan hücreleri için yoğun olarak Vitamin B6 , B9 ve B12 gereklidir.
  • Birçok çalışmada krom mineralinin kan yağ düzeylerini düzenlediği görülmüştür.

Bu yazı editörümüz Fitekran Çeviri Ekibi tarafından hazırlanmış ve Dr. Can Çiftçi tarafından incelenip, düzenlenip, onaylanmıştır.