Sporcular, genç kalmak, sağlıklı zayıflamak ve daha büyük bir vücuda sahip olmak isteyenler için sağlıklı yaşamın olmazsa olmazı büyüme hormonu hakkında rehber niteliğinde bir yazı hazırladım.

Yazı İçeriği

Büyüme hormonu nedir?

Peptid türevi bir hormon olan ve hücre çoğalması, büyümesi ve yenilenmesi gibi görevleri yerine getiren büyüme hormonu aynı zamanda growth hormon, HGH, somatotropin olarak da bilinir.

Büyüme hormonu nasıl salınır ?

Büyüme hormonu, stres anında vücudun bir yanıt olarak salgıladığı; normal olarak gün içinde düzeyi artıp azalan bir hormondur. Ön hipofizin somatotropik (asidofilik) hücrelerinde 191 aminoasitlik tek bir zincir şeklinde üretilmektedir.

Büyüme hormonu (GH) sentez ve salınımı, hipotalamustan salgılanan Growth Hormone Relasing Hormone (GHRH) tarafından kontrol altında tutulmaktadır. Büyüme hormonu (GH) salınımı GHRH yanında birçok etkenle değişir.

Büyüme hormonu (GH) neden önemli ?

Birçok vücut hücresi üzerinde önemli etkileri olan büyüme hormonu ayrıca aşağıdaki olayların meydana gelmesinden sorumludur.

  • Çocuklarda kemik gelişimi ve mineralizasyonu sağlar.
  • Protein sentezini arttırır.
  • Yağ yakımını hızlandırır. (Yağ yakımı ile ilgili birçok mekanizma mevcut. Bunlardan biri tiroid hormonlarından etkinliği düşük olan T4’ü daha etkin olan T3’e çevirmesi.)
  • Bağışıklık sistemini uyarır.
  • Kasların büyümesini sağlar.

İncelediğimiz etkiler daha genç ve fit bir vücut için gerekli olmak ile beraber sağlıklı yaşamın da olmazsa olmazlarından. Büyüme hormonunun bizim için ne kadar önemli olduğunu kavradığımıza göre artık büyüme hormonu yapımını etkileyen faktörleri incelemeye başlayabiliriz.

Büyüme hormonu salınımını etkileyen faktörler

Büyüme hormonu salınımı birçok faktöre bağlı olarak artar ve azalır. Bu faktörleri

  • Uyku,
  • Kan şekeri,
  • Kanda bulunan aminoasitler,
  • Stres,
  • Egzersiz,
  • Diğer hormonlar ve Tiroid hormonları,

olarak sıralayabilirim.

Uyku

Uyku büyüme hormonunu artırmanın en basit yollarından bir tanesi. Büyüme hormonunun salınımı uykunun 3 ve 4.(non-rem) evrelerinde artar. Uykunun bu fazına derin uyku denir. Bu sebeple ne zaman uyuduğunuz önemlidir.

Uyku kalitesi, önemi ile ilgili ayrıntılı bilgi ve tavsiyeleri merak ediyorsanız uyku hakkında her şey adlı yazımı mutlaka okumalısınız.

Uyku sırasında büyüme hormonunun en fazla salındığı saatler 12:00-13.00 ve 22:00-2.00’dir. Ayrıca buraya bir ünlem koyalım 2. madde olan kan şekerini okurken buraya dönmenizi istiyorum. Sonuç olarak gece erken uyumak ve öğlen şekerlemesi yapmak güzellik ve sağlığı korumak için kilit bir rol teşkil etmekte.

Kan Şekeri

Büyüme hormonunun en büyük düşmanının şeker olduğu söylersek yanılmış olmayız.Basit şekerler kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltir. Bu yükselme bir anda büyüme hormonunu üretimini 20 kata kadar azaltır.

Kan şekeriniz düşük seviyelerde tutarak büyüme hormonunuzdaki gereksiz düşmeleri engelleyebilirsiniz. Öğle saatlerinde kan şekeri düşüklüğü büyüme hormonunun salınımını uyarır (1, 2).

Kan şekerini düşük seviyelerde tutmak için benimde sık kullandığım bir beslenme yöntemi olan intermittent fasting (aralıklı oruç)‘i incelemenizi tavsiye ediyorum.

Kanda bulunan aminoasitler

Kandaki aminoasit seviyesi arttıkça büyüme hormonu salınımı da artar.

Arjinin’in büyüme hormonu düzeylerini arttırdığına dair bir kanı var. Bu konu ile ilgili ayrıntılı incelememi arjinin rehberi: nedir? adlı yazımda bulabilirsiniz.

Testosteon Östrojen ve TSH

Testosteron ve östrojen ve Tiroid hormonu büyüme hormonu salınımını (GH) artıran hormonlardır. Bu konuda en büyük pay tiroid hormonlarında. Birçok ülkede iyot eksikliği endemik guatr (tiroid hormonu eksikliği ile seyreden bir hastalık) sebebidir. Türkiye’de bu ülkeler arasında yer almaktadır.

Gerek beslenme gerekse doğal ortam şartları sizi iyot eksikliğine iter. Vücutta iyot eksikliği bulunuyor ise bir süre sonra vücudumuz tiroid hormonunu üretemez . Uzun süre tuz kısıtlaması yapan sporcular ve iyotsuz kaya tuzunu tercih edenler için bu durum oldukça önemlidir.

Bilinçsiz olarak tuz kısıtlamasına gitmek aslında tuz kısıtlamasından alacağımız etkiyi negatife çevirir. Ne kadar tuz tüketmeniz gerektiğini bilmiyorsanız tuz kısıtlaması rehberimi mutlaka okumalısınız.

Tiroid hormonları metabolizma hızını arttırır. Sıvı tutmasını engellemek için yapılan tuz kısıtlaması sonucunda azalan metabolizma hızı yaglanmaya sebep olabilir. Aynı zamanda azalan tiroid hormonları büyüme hormonlarını da azaltarak kasların onarılmasını , vücudun yenilenmesini sekteye ugratır.

Kaya tuzu kullanan ailelerin ve tuz kısıtlaması yapanların belli aralıklar ile tiroid hormonu (T3 ve T4) düzeylerini kontrol ettirmeleri gereklidir.

Stres

Stres esnasında salgılanan kortizol büyüme hormonu düzeyini düşürür. Bu sebeple yoğun egzersiz ve aşırı kalori kısıtlaması büyüme hormonu düzeylerini yüksek tutmak isteyen bireyler için uzun vadede sakıncalı olabilir.

Büyüme hormonlarını arttırmak için

  • Büyüme hormonunun pik yaptığı 22.00 ve 13.00 saatlerinde uykuda olmaya çalışın.
  • Kan şekerinizi hızlı yükselten basit şekerlerden (egzersiz sonrası hariç) sakının.
  • Protein alımınıza dikkat edin ve sürekli beslenmeye çalışın.
  • Testosteron , östrojen ve Tiroid hormon düzeylerinizi takip edin. Tuz alımınızı aşırı derecede ve uzun süre kısıtlamayın.
  • Stres yönetimi , beslenme ve overtraninig konusunda eğitim alın.

Güncelleme: Büyüme hormonu arttıran besinler hakkında bilgi almak için büyüme hormonu arttıran 9 besin adlı yazımı okuyabilirsiniz.