Metabolik sendrom; insülin direnciyle ortaya çıkan, abdominal obezite, kan yağı seviyelerinde bozukluk, hipertansiyon ve kalp hastalıkları riskinde artış görülen bir endokrin(hormonal) bozukluklar zinciridir.

Bu bozuklukların sadece bir tanesi sizin metabolik sendrom olduğunuzu göstermemekle beraber, metabolik sendroma yakalanma riskinizi arttırır.

Sendrom X, ölümcül dörtlü ve uygarlık sendromu gibi isimlerle de anılır.

Yazı İçeriği

Risk faktörleri

Önemli risk faktörlerini bilerek daha dikkatli olabilirsiniz. İşte önemli risk faktörleri!

Yaş

Yaş önemli bir risk faktörü olmakla beraber metabolik sendrom çocukluk çağlarından itibaren semptomlara sebep olabilir. 20’li yaşlarda %10 olan risk 60’lı yaşlarda %40’a kadar yükselebilir.

Obezite

Vücut kitle indeksinin 25’in üstünde olması metabolik sendroma yakalanma riskinizi arttırır. Ayrıca yağlanma tipi de önemlidir. Elma tipi vücut (göbekte yağlanma), armut tipi (kalçada yağlanma) vücuda göre daha fazla risk taşımaktadır.

Diyabet hikayesi

  1. derece akrabalarda bulunan diyabet (şeker hastalığı) öyküsü ya da gebelik diyabeti gibi bir hikaye metabolik sendrom yaşama riskinizi arttırır.

Diğer hastalıklar

Yüksek kan basıncı , kardiovasküler hastalıklar ve kadında polikistik over sendromu ( metabolik sendroma benzer kadın hormonal ve üreme işleyişini etkileyen bir hastalık ) metabolik sendromun habercisi olabilir.

Tanı

Metabolik sendrom hususunda tanı açısından birkaç kriterimiz var.

İnsülin direnci

Metabolik sendromun anahtar tanı basamağı insülin direncidir. İnsülin pankreas tarafından üretilen bir hormondur. Bu hormon kana sindirim sistemi aracılığı ile geçen glikozun hücrelere taşınmasına yardım eder. Bozulan insülin direncinde ise var olan insülin algılanamaz ve glikoz yakıt olarak kullanılacağı hücrelere giremez. Kanda hızla yükselen şeker yağlanmaya sebep olur.

Diabet olmamanız insülin direncinizin olmadığını göstermez , bozulmuş glukoz toleransı ( insulin direnci ) pre-diabet ( şeker hastalığı öncesi basamak ) olarak değerlendilir. Pre-diabet trigliserit ve LDL seviyesini yükselir. Aynı zamanda insülin direnci inme , kalp hastalığı ve diabet gibi hastalıklara sebep olur.

Abdominal obezite

Bel çevresinin kadınlarda 80 cm , erkeklerde 94 cm üzeri olması tanı için değerlidir.

Hipertansiyon

Tansiyonun ilaç kullanmadan 130/85 mm-Hg ya da tansiyon ilacı kullanıyor olmak. Ayrıca bu değerlerden birincisi (130) olan sistolik kan basıncının yüksekliği ikinci (85) olan diastolik kan basıncına göre metabolik sendrom açısından daha değerli bir tanı kriteridir.

Dislipidemi (Kan yağ seviyelerinde bozukluk)

Trigliserid 150 mg/dl üstü, HDL ( iyi kolesterol ) erkekte 40 mg/dl , kadında 50 mg/dl’ nin altı olması tanı kriteridir. Ayrıca metabolik sendrom riskine göre bu değerlerin alt ve üst sınırları değişmektedir.

Tanı için insülin direncinin mutlak katılımı ile kalan 3 semptomdan en az 2’sinin olması metabolik sendrom tanısını koydurur.

Nelere yol açar?

  • Şeker hastalığı,
  • Hipertansiyon,
  • Damar sertliği (ateroskleroz),
  • Karaciğer yağlanması,
  • Koroner hastalıklar.

Tedavi

Tedavinin amacı metabolik sendroma bağlı oluşan riskleri gidermektir. Bu açıdan bakıldığında amaç kısa vadede yüksek kan basıncını, kan kolesterol ve LDL düzeylerini düşürmek varsa kan şekerini düzenlemektir.

Uzun vadede amaçlanan ise yoksa diabeti engellemek ve yüksek kan şekerine bağlı oluşacak zararları engellemektir. (Diyabet uzun vadede kalp hastalığı ve inme riskini oldukça yükseltir)

İlaç Tedavisi

Temel tedavi yaşam tarzını değiştirmek olsa da kısa vadede:

  • Kan yağ düzenleyicileri (fibratlar),
  • Oral antidiyabetikler (insülin direnci için),
  • Tansiyon ilaçları,

yukarıdaki ajanları hipertansiyon, dislipidemi ya da insülin direnci sebebi ile kullanmaktayız. Bu semptomlar metabolik sendromun bir parçası olmasının yanında tek başlarına birer hastalık olarak kabul edilirler.

Kilo vermek

Metabolik sendrom hastalığınızın teşhisinden itibaren doktorunuz size fazla kilolarınızdan kurtulmanızı tavsiye edecektir.

Vücut kitle indeksi

  • 25-29.9 arasında olan hastalar yüksek kilolu,
  • 30 ve üstü hastalar ise obez olarak tanımlanır.

Uzun vadede amacınız vücut kitle indeksinizi 25’in altına indirmek olmalıdır.Hastanın total ağırlığının %10 miktarında zayıflaması bile Tip 2 Diyabet ve kalp hastalıkları riskini önemli ölçüde azaltır.

Bu bakımdan hasta risklerin farkına varmalı ve diyetini sıkı bir şekilde takip etmelidir. Yapılan diyette günlük alınması gereken kalorinin %50’sinin karbonhidrat, %20’sinin protein ve %30’nun doymamış yağlar ile karşılanmasına dikkat edilmeli aynı zamanda diyette bol miktarda lif bulundurulmalıdır.

Özetle:

  • Karbonhidrat alımınızı azaltın.
  • Yağları doğru şekilde kullanın. Kaliteli yağları tercih edin.
  • Lif bakımından zengin besinler tüketin.
  • Günlük aktiviteniz için gerekli olan kalori miktarından daha az kalori alın. Böylece yavaş ve sağlıklı bir şekilde zayıflayacaksınız.

Egzersiz

Metabolik sendrom hastalarına haftada en az 3 gün olmak üzere günde 30 dakika ve daha fazla egzersiz yapmaları önerilmektedir.

Egzersiz tarzı mevcut olabilecek kalp hastalıklarına istinaden yürüyüş ve fitness olarak tercih edilmelidir. Egzersiz sırasında maksimum kalp hızı kuralına mutlak suretle uyulmalıdır.

Yani egzersiz boyunca dakikalık kalp atım sayınız (220-yaş) x 70/100 olmalıdır. Kalp hızını ölçen saatler ve telefonlar piyasada mevcut olmak ile beraber kardio aletlerinin büyük çoğunluğunda kalp hızını ölçmek için pedler ( metal yüzeyli tutamaçlar) bulunmaktadır.

Etkin kalp atış hızı aralığında spor yapan bir hastanın bir süre sonra

  • İnsülin direnci düşer,
  • Kan lipit (yağ) olumlu yönde değişir,
  • Tansiyonu düşer,.

Böylece metabolik sendromun en önemli 3 nedeni kısmen tedavi edilmiş olur.

Egzersize başlamak istiyorsanız spor yapmak istiyorum adlı yazım tam olarak size göre!

Metabolik sendrom nasıl önlenir?

Metabolik sendromu önlemek için yapmamız gerekenler tedavi prensiplerinde bahsedilen yaşam tarzı değişiklikleri ile sınırlı değil ayrıca:

Sigara tüketimi

Sigara tüketimi insülin direnci oluşmasına ve kan yağlarında kötü yönde değişime sebep olur. Metabolik sendrom’dan sakınmak için sigarayı bırakın. Alo 171 sigara bırakma hattını ücretsiz olarak kullanabilirsiniz.

Lifli beslenin

İnsülin direncini düşürmek ve daha sağlıklı bir sindirim sistemi için lifli beslenmek büyük önem arz ediyor. Bu yönden diyetinizde değişiklik yapın ve lif içeren gıdalara öncelik tanıyın.

Rutin kontrollerini yaptırın

Senede 2 kere hasta olmasanız bile doktorunuza görünün. Tansiyon, kolesterol ve kan şekeri değerlerinizi takip edin, doktorunuzu bu konuda bilgilendirin.