Diyabet birçok insanın muzdarip olduğu bir konu. Tip 2 diyabet ise kötü yaşam şartları, kilo ve hareketsizlik ile sıklığı artan ve birçok insanı ilgilendiren bir hastalık. 1980 yılında 180 milyon olan diyabetli insan sayısı 2014’te 422 milyona yükseldi. Yani ciddi bir salgın ile karşı karşıyayız.

Bu hastalık ile ilgili çok yanlış düşünen birey görmekle beraber, insanlar tip 2 diyabet vakalarının geri döndürülebileceğini bilmiyor. Şaşırdığınızı biliyorum evet tip 2 diyabet tedavi edilebilir.

Bu yazıda tip 2 diyabet nedir? sorusundan, tip 2 diyabetin fizyolojisine, tip 2 diyabet nedenlerinden, tip 2 diyabet tedavisine kadar birçok konuya değinecek ve soruyu cevaplayacağım.

Hazırsanız başlıyoruz!

Yazı İçeriği

Tip 2 diyabet nedir?

Tip 2 diyabet kontrolsüz kan şekeri ile seyreden, vücudun kötü insülin cevabı ile oluşan bir metabolik hastalık. Tip 1 diyabetin aksine yaşam tarzı ve beslenme ile yakından alakalı olan tip 2 diyabet çoğu zaman önlenebilen bir hastalık.

Diyabet vakalarının neredeyse %90’ı tip 2 diyabetten oluşur. Bu sebeple eğildiğimiz nokta bu.

Tip 1 diyabet pankreasın insülin üreten hücrelerine vücudun otoimmün yanıt oluşturması -yani saldırması- sonucunda vücudun insülin üretememesi olarak tanımlanıyor.

Bu sebeple tip 1 diyabet çoğu zaman önlenemez ve geri döndürülemez (bu konu ile ilgili araştırmalar devam ediyor) bir hastalık.

Tip 2 diyabet nasıl oluşur?

Tip 2 diyabet tip 1 diyabetin aksine insülin üretiminde problem olan bir hastalık değil. Kötü yaşam tarzı ve beslenmenin etkisiyle -ki bu durum fazla kilo gibi sonuçlar doğruyor- vücudun insülin cevabının azalması ile başlıyor.

Azalan bu insülin yanıtını biz insülin direnci olarak adlandırıyoruz. Devam eden insülin direnci ardından kan şekeriniz yüksek seyreder ve vücudunuz daha fazla insülin salarak kan şekerini düşürmek için zorlar.

Daha fazla çalışmaya başlayan insülin üreten hücreleriniz tam olarak net olmayan bir mekanizma ile kaybedilmeye başlar. Bu durum artık diyabetin gelişmeye başladığını bizlere gösterir.

Tip 2 diyabetin belirtileri

Tip 2 diyabetin belirtilerini sizinle sadece yol gösterici olması açısından paylaşıyorum. Eğer tip 2 diyabet hakkında bir şüpheniz varsa lütfen doktorunuza danışın.

Aşırı susama: Yüksek kan şekeri daha fazla idrar üretmenize neden olur. Bu durum daha fazla sıvı kaybetmenize ve o sıvıyı tamamlamak için daha fazla susamanıza sebep olur.

Sık hissedilen yorgunluk: Hücreleriniz insülin aracılığı ile glukoz alamaz ise yeteri kadar enerji üretemez. Bu durum sizi yorgun hissettirir.

Bulanık görme: Yüksek kan şekeri gözünüzde bulunan lenslerden sıvının çekilmesine sebep olur. Sıvı düzeyi değişen lensin yoğunluğu da değişir ve yoğunluk ile lensin kırıcılığı da değişir. Sonuç olarak bulanık görme oluşur.

Aslında tip 2 diyabet ile ilgili yapılacak çok daha iyi bir şey var. O da kan şekeri kontrolü. Çünkü kan şekeri kontrolü başka birçok sebepten oluşabilecek bu semptomlar yerine size ciddi ve net bir cevap verir.

Herhangi bir eczanede yaptıracağınız kan şekeri kontrolü bizim için yeterli. Gelin bu kontrolü nasıl yaptıracağınızdan bahsedeyim.

Öncelikle açlık, tokluk ve şeker yükleme testi ile üç farklı test yöntemi var. Basit ve parmak ucu kan testi ile uygulayabileceğiniz için ben açlık kan şekerine bakmayı öneriyorum.

Başlangıç için bir gecelik açlığa ihtiyacımız var. Gece boyunca yaklaşık sekiz saatlik açlık yaşamalı ve sabah hiçbir şey yemeden kan şekerinize baktırmalısınız.

Parmak ucu kan şekeri değeriniz eğer,

  • 100 mg/dL (5.6 mmol/L) ise normal,
  • 100 ile 125 mg/dL (5.6 ile 6.9 mmol/L) ise prediyabetik yani diyabete yatkın,
  • 126 mg/dL (7 mmol/L) ise muhtemelen diyabetsiniz.

Tip 2 diyabet ve tedavi

Yazının asıl amacına sonunda geldik. Bu başlık altında tip 2 diyabetin medikal tedavisi ve bu tedavi ile kişinin ilaçlara bağımlı hayatına devam etmesinden bahsetmeyeceğim. Zira bu durum benim amacımın dışında kalıyor.

Burada tedavinin gereksiz olduğunu kesinlikle düşünmediğimi belirtmek istiyorum. Seçilmiş bireylerde tip 2 diyabetin geri döndürülebileceğini belirtiyorum.

Benim bahsetmek istediğim konu yeni tip 2 diyabet tanısı almış, hala şeker regülasyonu yapabilecek kapasitede olan kişilerde tip 2 diyabeti geri döndürmek ve sağlıklı bir birey haline getirmek.

Aslında birçok yazıda parça parça bu konudan bahsettim ama toplu olarak tip 2 diyabetliler için bir yazı düzenlememiştim. Kronik tip 2 diyabetin çözümündeki ana hedeflerimizi başarmak aslında tip 2 diyabeti geriletmek için yeterli.

Bunlar kilo verme, insülin direncini kırmak ve diğer metabolik değerleri düzeltmek.

Bu konuda yapılmış birçok deneme ve çalışma var. Benim kendi programımı size açıklayacağım. Bunun yanında kesinlikle doktorunuz ile bu konuyu konuşmalı ve koordineli bir şekilde çalışmalısınız. Tek başına bu yöntemler tehlikeli olabilir.

Tip 2 diyabet tedavisi için hazırladığım 28 günlük programa göz atmak için tip 2 diyabet tedavisi adlı yazımı okuyabilirsiniz.

Beslenme ve egzersiz ile diyabet tedavisi

Diyabet tedavisini iki parçaya ayırıyorum. Tedavi ile ilgili vereceğim bilgiler hakkında yazılmış başlı başına bazı yazılarım var. Yazı içinde bunlara değinecek ve link vereceğim. Okuduğunuz yazılardan sonra buraya dönmeyi unutmayın.

Beslenme ile diyabet tedavisi

Beslenme ilk ayağımız. İyi beslenmenin kan şekerini kontrol altında tutabileceğini bildiğimiz gibi yine iyi beslenmenin yağ oranını azaltıp, hücrelerin insüline daha hassas olmasını sağlayabiliriz.

Burada yapılmış araştırmalar ile beraber beraber kullanılması gereken üç farklı yöntem bulunuyor. Bunlar düşük kalori alımı, düşük karbonhidrat alımı ve uzun açlık süresi.

Bu üç farklı beslenme yaklaşımı ile vücut yağ miktarını azaltmak ana amacımız.

Aşırı düşük kalori alımı sağlıklı bireylerde önermediğim bir yöntem. Ama araştırmalar düşük kalorili beslenmenin kontrollü bir şekilde kısa zamanlı uygulamanın tip 2 diyabetli bireylerde diyabeti geriletebileceğini gösteriyor.

Araştırma 1:

Otuz katılımcı (25-80 yaş aralığında, BMI: 27-45 aralığında) tip 2 diyabet tanılı birey düşük kalorili diyetin, diyabet üzerindeki etkisini göstermek için araştırmaya katılıyor. Katılımcılara 43% karbonhidrat, 34% protein ve 19.5% yağ olan toplamda günlük 624 ile 700 kalori alacak şekilde günde üç kere beslenecekleri içecekler hazırlanıyor.

İçecekleri yedi gün tüketen bireyler ardından yine 624-700 kalorilik bir diyetle katı gıdalara geçiyor ve altı ay boyunca koruma evresine giriyor.

Altı ayın sonunda katılımcıların %43’ünün tüm kan şekeri düşüren ajanları bıraktığı ve açlık kan şekerinin 126 mg/dL (7 mmol/L) düzeyinden düşük olduğu görülüyor.

Aslında bu durum kilo vermenin ve düşük kalorili diyetin kontrollü bir şekilde yapıldığında tip 2 diyabetlilerde, diyabeti geri çevirebileceğini göstermekte.

Bir diğer yaklaşım düşük karbonhidrat alımı yapmak. Düşük karbonhidrat alımı insülin direncini geriletme ve kilo verme hususunda oldukça etkili bir yöntem.

Araştırma 2:

Obez ve tip 2 diyabet hastası olan on kişilik bir grup katılımcı ile düşük karbonhidratlı diyetlerin tip 2 diyabet seyrindeki etkisi araştırılıyor.

Katılımcılar araştırmada 3111 kcal/d ile 2164 kcal/d aralığında değişen kalori miktarları (ortalama 737 kcal/d kalori açığı) ile iki hafta boyunca izleniyor. Bireyler iki haftanın sonunda,

  • Ortalama 1.34 kilogram kaybetmiş,
  • Ortalama HA1c değerinin %7.8’den %6.8’e inmiş,
  • İnsülin hassasiyetinin ise %75 arttığı,

olarak bulunuyor. Bu durum bize düşük karbonhidratlı diyetlerin tip 2 diyabetli bireylerde ilaç ihtiyacını azaltma konusunda yardım edebileceğini ve tip 2 diyabeti geriletebileceğini göstermekte.

Bu konuyla ilgili oldukça fazla yazım var. O yazılardan en önemlileri düşük karbonhidrat mı, düşük yağ mı?, ketojenik diyet rehberi, insülin direnci rehberi olarak sıralayabilirim.

Uzun açlık periyotları diğer iki beslenme tarzı ile alakalı olarak benzer bir şekilde kilo vermeniz ve insülin direncini yenmeniz için yardımcı olacaktır. Bu konuyla ilgili çalışmaları ve ayrıntılı bilgiyi intermittent fasting rehberinde paylaştım.

İntermittent fasting yapmak yoğun bir şekilde kan şekeri düşürme özelliği bulunan ilaçlar etkisi altında yapılmamalıdır. Bu durum ciddi kan şekeri düşüşlerine neden olabilir ve hayatınızı tehdit edebilir.

Son olarak bu beslenme tarzlarını kendinize özel dizayn etmeli ve yakın takip ile beraber uygulamalısınız. Beslenme düzenlemesi ciddi dikkat ve sorumluluk gerektirir. Ayrıca diyabetikseniz ve ilaç kullanıyorsanız beslenmenizi değiştirdiğiniz anda ilaç ihtiyacınızda değişecektir.

Bu sebeple doktorunuza tüm bu süreç boyunca danışmalı ve ilacınızın doz kontrolünü sık sık yaptırmalısınız. Eğer yeteri kadar uzun süre doğru beslenmeye devam ederseniz muhtemelen ilaç ihtiyacınız azalacaktır.

Egzersiz ile diyabet tedavisi

Tip 2 diyabet tedavisi başlığı altında bahsettiğim gibi tedavi sürecinde asıl olarak tip 2 diyabetin nedenlerini gidermeye çalışıyoruz. Egzersiz sırasında da bu nedenleri elimine etmek için çalışacağız. Bu sebeple daha fazla yağ yakmak ve daha çok insülin hassasiyeti oluşturmak ana amacımız.

Kas kütlesi insülin hassasiyeti oluşturma konusunda oldukça yetenekli ve insülin duyarlı dokulardan en fazla ağırlığa sahip olanı. Bu sebeple tip 2 diyabetin geri çevrilmesinde oldukça önemli.

Bu amaçları gözetirken karşımıza iki ana egzersiz seçeneği çıkıyor. İlki kardiyo ikincisi ise ağırlık antrenmanı. Her ikisi içinde önerim var.

Kardiyo için yüksek yoğunluklu interval antrenman yani HIIT, ağırlık antrenmanı için ise bileşik egzersizlerden yoğun bir tempo.

HIIT antrenman sonrası enerji ihtiyacını arttırması -ki biz buna afterburn etkisi diyoruz- ve insülin hassasiyetini arttırması açısından önemli. Ağırlık antrenmanında bileşik egzersizleri kullanmak ise kas kütlesini arttırması, artan kas kütlesi ile beraber mevcut kas kütlesinin insülin hassasiyetini arttırması açısından önemli.

Bu konu ile ilgili araştırmaları ve ayrıntılı bilgileri HIIT nedir? ve bileşik vs izole egzersiz adlı yazılarımda bulabilirsiniz.

Tek başına egzersiz tip 2 diyabetin geri döndürülmesi konusunda yeterli olmasa da beslenme ile kombine edilmesi oldukça önemli.

Tip 2 diyabetli bireylerin nasıl egzersiz yapması gerektiği ile ilgili hala soru işaretleriniz varsa aşağıdaki videom size yardım edecektir.

Diyabeti geri döndürme: Sonuç

Tip 2 diyabet oldukça geniş ve ciddi bir hastalık. Bu ciddi hastalıktan muzdarip bireylerin -özellikle yeni tanı almış- birçoğunu doğru beslenme ve egzersiz temposu ile tip 2 diyabetten kurtarabileceğimizi biliyoruz.

Tabi ki öncelikle sizi takip eden hekim ile bu hususu görüşmeli ve kendisi hareket etmelisiniz.