Son zamanlarda sıklığı artmış hayalet bir hastalık ile karşı karşıyayız. Kendisi fibromiyalji ismini alan, yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren ve kronik bir hastalık.

Eğer bu hastalık ile karşılaştıysanız -yada karşılaşan birini tanıdıysanız- ne kadar kötü hissettirdiğini bildiğinize eminim.

Madem fibromiyalji bu kadar büyük bir problem oluşturuyor, size bir hekim gözüyle medikal tedaviyle beraber uygulayabileceğiniz doğal tedavi yöntemlerinden bahsetmeme izin verin.

Bu yazıda fibromiyalji nedir? sorusundan, fibromiyaljinin belirtilerine, fibromiyalji sebeplerinden, fibromiyalji tedavi yöntemlerine kadar birçok konuya değinecek, soruları cevaplayacağım.

Hazırsanız başlıyoruz!

Yazı İçeriği

Fibromiyalji nedir?

Fibromiyalji çok yeni bir hastalık. O kadar yeni ki 1970’lerin başında romatoid artrit adı verilen farklı bir hastalıktan ayrıldı. 1990’lı yılların başında ise tanı ve sınıflaması yapılabildi.

Hastalık genel olarak kadınlarda ve orta yaş popülasyonda (40-50 yaş) görülüyor. Ülkemizde fibromiyaljinin ortalama görülme sıklığı %1-5 arasında (1).

Genel olarak fibromiyaljideki ana belirti ise ağrı. Bu ağrı belirli bir sebebe bağlı olmaksızın, uzun süre devam eden ve ataklar halinde (başlayıp, geçen ve sonra tekrar başlayan) tarzda ortaya çıkıyor.

Ayrıca fibromiyaljinin tanısı da oldukça zor. Çünkü çoğu zaman tek semptom ağrı ve ağrının kaynağına fibromiyalji demek için birçok hastalığı dışlamak gerekiyor.

Tabi tanı konulduktan sonra hastaları büyük bir problem daha bekliyor. O da tedavi. Çünkü fibromiyalji için belirlenen ve kesin etki gösteren bir tedavi yöntemi yok.

Verileri toplayınca karşımıza şöyle bir tanım çıkıyor.

Fibromiyalji, belirli bölgelerde çıkan ağrı ve hassasiyet ile karakterize olan, bazen yorgunluk ve farklı semptomların eşlik ettiği kronik bir hastalıktır.

Ama moralinizi bozmanızı istemiyorum. Çünkü bu yazı sizin için hazırlandı ve tedavinize büyük bir fark katacak. Hadi devam edelim.

Fibromiyaljinin belirtileri

Fibromiyalji ile ilgili belirtiler genel olarak belli belirsiz ortaya çıkıyor. Bu sebeple iyi inceleyip dikkatli olmakta fayda var.

Öncelikle basit ve ek olarak ortaya çıkan bulguları değerlendirmek yerine ana belirti olan ağrı ile ilgili konuşmak istiyorum.

Fibromiyalji ağrısının özellikleri:

  • Belirli noktalarda yoğunlaşmıştır.
  • Dokunma ile hassasiyet vardır.
  • Ağrı ataklar halinde gelir ve bazen geçebilir.

Ağrı ile ilgili faydalı olabilecek bir beden tablosunu aşağıda paylaşıyorum.

Fibromiyalji ağrısının genel olarak yoğunlaştığı noktaları yukarıda belirttim. Hastalar genellikle bu noktalarda ağrı olduğunu tariflerler.

Fibromiyalji belirtileri sadece ağrı ile sınırlı değil. Fibromiyalji hastalarında daha sık görülen diğer problemler,

  • Halsizlik,
  • Uyku problemleri (uykuya dalamama, uyurken dinlememe),
  • Baş ağrısı,
  • Depresyon, anksiyete ve dikkat dağınıklığı,

olarak sıralabilir (2).

Gelelim belirtilerin tanı sürecinde kullanılmasına. Tanı için belirli kriterlerimiz var. Bu kriterlerin tamamı ağrı odaklı.

Bir hastaya fibromiyalji tanısı koymak için,

  • Hastanın ağrısını şiddet olarak 10 üzerinden 7 ve üzeri bir puanla derecelendirmesi,
  • Hastanın ağrısının en az 3 aydır benzer şiddette devam etmesi,
  • Hastanın ağrısının başka bir sebep ile bağdaştırılamaması,

gerekmektedir (3). Bu kriterler Amerikan romatoloji birliği tarafından belirlenmesine rağmen, tam olarak bir fikir birliği maalesef yok.

Klinikte basit tanı için bahsettiğim tanı yöntemi oldukça etkili ve doğru sonuç vermekte.

Özellikle fibromiyalji tanısı almış bireylerde, hastalığın tekrardan doğrulanması için sık kullandığım bir yol bu.

Fibromiyalji nedenleri

Fibromiyalji için sebep sonuç ilişkisi kurmak zor. Ama fibromiyalji sıklığını arttıran bazı durumların olduğunu biliyoruz. Sıralamama izin verin,

  • Genetik en önemli etken. Çünkü bazı bireylerde genetik özelliklere bağlı olarak fibromiyalji gelişme riski çok daha fazla.
  • Stres bir diğer neden. Fiziksel stres (kaza, darp edilme) veya mental (baskı, emosyonel şiddet) fibromiyalji oluşma riskini arttırabilir. Ne yazık ki mekanizma hakkında net bir bilgimiz yok.
  • Enfeksiyon, kişinin ileride yaşayabileceği fibromiyalji riskini arttırabilir. Genel olarak tahminimiz enfeksiyonların altta yatan fibromiyaljinin ortaya çıkmasını kolaylaştırdığı yönünde.
  • Kadın cinsiyet özellikle önemli. Çünkü fibromiyalji vakalarının %80’i kadınlarda görülüyor.
  • Farklı bir romatolojik hastalık olması fibromiyalji riskini de arttırıyor. Özellikle romatoid artrit ve lupus.

Tabi ki fibromiyalji nedenleri ve risk faktörleri sıraladıklarım ile sınırlı değil. Çünkü hala mekanizma büyük bir soru işareti ve süreci tam olarak bilmiyoruz.

Fibromiyalji tedavisi

Fibromiyalji ile ilgili medikal tedaviye değinmeyeceğim. Çünkü bu tedavi kişiye özel oluşturulmuş ve ihtiyaçlar dahilinde sürekli değiştirilen bir yapıya sahip.

Benim odaklanmak istediğim nokta ise tedavinin sürekli ve değişmez parçasını oluşturacak olan diyet ve spor parçaları. Çünkü her hastalıkta olduğu gibi doğru beslenme ve egzersiz uygulamak fibromiyaljide de tedaviye oldukça büyük fayda sağlıyor (4).

Fibromiyalji tedavi yöntemlerine diyetle başlamak istiyorum.

Fibromiyalji için diyet tedavisi

Tedavi hakkında açıklama yapmadan önce konuyla ilgili yeni yapılmış çalışmaları derlediğim ve farklı bir bakış açısını anlattığım yeni videomu izlemenizi öneririm.

Öncelikle size bir diyet tablosu oluşturacağım. Ardından tüketmemeniz gereken besinlere değineceğim.

Fibromiyalji hastalarında diyet ile ilgili çok fazla seçenek var ama benim tercihim,

  • Glutensiz,
  • Çiğ sebzelerin yoğun olduğu,
  • Yoğun antioksidan alımının yapıldığı,
  • Probiyotik ve prebiyotik açısından zengin,

bir beslenme olacak.

Glutensiz beslenmeyi tercih etmemizin sebebi; birçok romatolojik hastalıkta olduğu gibi fibromiyalji hastalarında da gluten hassasiyetinin olması ile alakalı. Ayrıca gluten hassasiyeti olan bireylerde, gluten tüketiminin inflamasyonu arttırmasını engellemek fibromiyaljide çok değerli bir husus.

Yapılan araştırmalar glutensiz beslenen fibromiyalji hastalarının bulgularında iyileşme olabileceğini gösteriyor (5). Aynı şekilde klinikte takip ettiğim birçok hasta da glutensiz beslenmeden fayda sağlıyorlar.

Çiğ sebzelerden zengin bir beslenmeyi ise fibromiyalji belirtilerinden en önemlisi olan ağrıyı rahatlatmak için kullanıyoruz. Çünkü çiğ sebzeler vitamin, mineral ve antioksidan kaynaklarından zengin olmakla beraber, bu besin öğeleri hücre düzeyindeki enerji üretim ve diğer metabolik olayların doğru devam etmesine yardım eder.

Yapılan araştırmalar çiğ sebzelerden zengin beslenmenin ağrı ve rahatsızlık hissi bulgularını azalttığını göstermekte (6).

Tükettiğiniz tüm besinlerin doğal kaynaklı olmasına, tarım ilacı ve diğer zararlı içerikler ile temas etmemiş olmasına dikkat etmelisiniz.

Birçok kişi önerdiğim beslenme tipini uygulamasına rağmen fayda sağlayamadığını söyleyerek bana dönüyor ve görüyorum ki tüketilen besinlerin neredeyse tamamı ciddi şekilde tarım ilacı maruziyetine sahip.

Bu besinleri doğal üretilmiş muadilleri ile değiştirdiğimizde ise sonuç harika oluyor ve birçok hasta rahatlıyor.

Probiyotik ve prebiyotik açısından zengin beslenme de fibromiyalji açısından oldukça önemli. Çünkü birçok romatolojik hastalık bozuk bağırsak florasıyla ilgilidir ve florayı düzeltmek hastalığın gidiş hattına olumlu etki eder.

Fibromiyaljide de aynı şey geçerli. Dolayısıyla doğal kefir gibi probiyotik besinler tüketilmeli, eğer bu tip besinler alınamıyorsa dışarıdan probiyotik takviyesi kullanılmalıdır.

Yapılan araştırmalar fibromiyalji hastalarında obezite sıklığının, toplum ortalamasından fazla olduğunu gösteriyor (7). Ayrıca yine araştırmalar gösteriyor ki normal kilolu bireyler, aşırı kilolu bireylere göre daha başarılı şekilde tedavi edilebiliyor (8).

Dolayısıyla beslenmenizi düzenlerken hem bahsettiğim besin öğelerini tüketmeli hem de kilo vermeye odaklanmalısınız.

Ayrıca bahsettiğim besin öğeleri ile beraber,

takviyesi fibromiyalji semptomlarını rahatlatmak için faydalı olabilir.

5-HTP takviyesi aynı antidepresanlar gibi beyindeki seratonin düzeyini arttırır.

Antidepresan kullanıyorsanız -ki fibromiyalji hastalarında düşük doz antidepresan kullanımı sık önerilir- kesinlikle 5-HTP kullanmamalısınız.

Dolayısıyla kullanacağınız tüm supplementler için hekiminize danışmanız çok önemli.

Kabataslak bir beslenme planı oluşturduğumuzu düşünüyorum.

Peki tüketmemeniz gereken besinleri biliyor musunuz? Çünkü bazı besinler fibromiyalji belirtilerini -özellikle ağrıyı- ciddi şekilde kötüleştirebiliyor.

Monosodyum glutamat birçok işlenmiş besine lezzet katması için eklenen bir kimyasal. Deneyimlerimiz gösteriyor ki monosodyum glutamat tuzlarının diyette aşırı düzeyde bulunması fibromiyalji belirtilerini kötüleştiriyor. Bu sebeple paketli gıdaları dikkatli incelemeli ve monosodyum glutamat olan besinleri tüketmemelisiniz.

Şeker tüketimi inflamasyon artışı ile direkt olarak bağlantılıdır. Dolayısıyla romatolojik bir hastalık olan fibromiyaljinin tetiklenmesinde şeker rol alıyor olabilir. Diyetinizden şeker ürünlerini çıkartmalı ve düşük karbonhidratlı beslenmelisiniz.

Süt ürünleri laktoz intoleransı olan erişkin bireyler için rahatsız edici olabilir. Ayrıca fibromiyalji hastalarında süt ürünlerinin şikayetleri kötüleştirebileceğini biliyoruz. Bu sebeple süt ürünlerini kısıtlamak fibromiyalji hastalarında faydalı olabilir.

Kafein ve teofilin tüketimi uykuya zarar verir. Fibromiyalji hastalarındaki uyku problemleri düşünüldüğünde bireylerin özellikle gece saatlerinde kahve ve çay tüketimini sınırlaması uyku kalitesini arttırıp, fibromiyalji bulgularını azaltabilir.

Fibromiyalji için spor tedavisi

Ağrı yaşayan hastaların neler hissettiklerini biliyorum. Klinikte gördüğüm ağrı çeken -neredeyse- tüm hastalar ciddi şekilde bıkkın hissediyorlar ve fiziksel aktiviteden kaçınıyorlar.

Fibromiyaljide de durum benzer. Ama bu bir kısır döngü ve döngüyü kırdığınız anda daha iyi hissedeceğinize eminim. Çünkü fiziksel aktiviteyi arttırmak uzun vadede fibromiyalji hastalarında ciddi iyileşmeler oluşturabiliyor.

Fiziksel aktivite fibromiyalji hastalarında,

  • Anksiyete ve depresyon riskinin azalmasına,
  • Hücrelerin antioksidan kapasitesinin artmasına,
  • Kasların esnemesine ve gevşemesine,

yardım eder. Dolayısıyla egzersiz, fibromiyalji hastlarında bir gerekliliktir.

Birçok fibromiyalji hastası egzersiz sonrası fazla hamlık hissettiğini belirtiyor. Bu doğru çünkü fibromiyalji hastalığının şüpheli mekanizmalarından biri de hücre içi toparlanma ve enerji üretme mekanizmasının bozulması ile alakalı.

Ama bu sürekli yaşanacak bir durum değil ve doğru egzersiz ile mevcut kas hamlığı azaltılabilir.

Fibromiyalji hastaları egzersiz yaparken,

  • Yavaş başlamaya dikkat etmeli. Çünkü biraz önce değindiğim gibi aşırı yüklenme aşırı kas hamlığı yapabilir.
  • Esneme ve ısınma hareketlerine dikkat etmeli. Çünkü esneme fibromiyalji hastaları için gerçekten olumlu sonuçlar doğuruyor ve bu önemli kaynağı alelade şekilde kullanmamalısınız. Özellikle yoga ve pilates bu konuda çok etkili ve fibromiyalji hastalarına tavsiye ettiğim cinsten egzersiz yapısına sahip.
  • Aerobik egzersizler hem kas içi oksijen kullanım kapasitesini arttırması hem de hücre içi metabolik olayları düzenlemesi açısından fibromiyalji hastalarına tavsiye ettiğim bir diğer egzersiz tipi. Özellikle açık hava yürüyüşleri ciddi fayda sağlıyor.

dikkat etmeli. Sonuç olarak fibromiyalji hastalarına haftada en az üç gün, günde en az 20 dakika aerobik egzersiz ve yine en az 20 dakika esneme egzersizlerini öneriyorum.

Fibromiyalji belirtileri ve tedavisi: Özet

Fibromiyalji tıp literatürüne yeni yeni yerleşen bir hastalık. Ağrı odaklı birçok farklı belirti ile ortaya çıkıyor, tanı ve tedavisi ne yazık ki zor.

Bu nedenle bedeninizi iyi tanımanız, sürekli devam eden ağrılarda hekiminize danışmanız oldukça önemli. Tabi ki fibromiyalji tanısı alan takipçilerimin moral bozmaması gerekiyor.

Ayrıca fibromiyalji tedavisi için bahsettiğim doğal yöntemleri iyi değerlendirmeli ve yaşam kalitenizi arttırmalısınız. Çünkü aldığınız ilaçlar size tedaviye ulaşmanız için bir basamak oluşturur. Bu basamağı ise sadece doğru yaşama, beslenme ve egzersiz alışkanlığı ile çıkmanız mümkün.

Artık fibromiyalji nedir?, fibromiyalji belirtileri neler?, fibromiyalji nasıl tedavi edilir? gibi soruların cevaplarını biliyorsunuz.

Hastalıkla savaşırken aklınıza takılan soruları bana yorumlar aracılığı ile iletebilirsiniz. Konu ile ilgili muayene olmak için randevu alabilirsiniz.

Son olarak, pes etmeyin. Çünkü fibromiyalji sizden güçlü değil!